Zasiedzenie lasu państwowego

Dosyć często ma miejsce sytuacja, gdy ktoś przez lata zajmuje niewielki fragment lasu państwowego w obrębie swojego ogrodzenia. Czy można więc w takim przypadku nabyć posiadany grunt przez zasiedzenie?

środek lasu

W myśl wcześniejszego orzecznictwa SN, zasiedzenie lasu państwowego miało być niedopuszczalne z mocy art. 2 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju. Zgodnie z tym przepisem, zasoby naturalne określone w art. 1 tej ustawy, stanowiące własność Skarbu Państwa, nie podlegają przekształceniom własnościowym, z zastrzeżeniem przepisów zawartych w ustawach szczególnych. Skoro zaś według art. 1 pkt 1 tej ustawy, do strategicznych zasobów naturalnych kraju zalicsię lasy państwowe, to ich zasiedzenie miałoby być bardzo ograniczone, choć nie wykluczone.

Uznanie, że ogólny zakaz przekształceń własnościowych obejmuje także m.in. zasiedzenie, spotkał się z głosami krytycznymi w środowisku prawniczym. Krytykę taką przeprowadził m.in. sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku Antoni Górski:

https://www.rp.pl/Opinie/309069983-Czy-mozna-zasiedziec-las-panstwowy—pisze-sedzia-Antoni-Gorski

Sędzia Górski wskazywał, że gdyby ustawodawca chciał wyłączyć nabywanie własności lasu przez zasiedzenie albo je ograniczyć, powinien to uczynić w sposób wyraźny. Na przykład tak, jak uczyniono w ustawie z 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego. W jej art. 2 pkt 7 zdefiniowano na potrzeby statuowanych ograniczeń obrotu nieruchomościami rolnymi „nabycie” tych nieruchomości. Tą ustawową definicją objęto, oprócz czynności prawnych i orzeczeń przenoszących własność, „inne zdarzenia prawne” skutkujące nabycie własności, do których niewątpliwie należy zasiedzenie. Wyprowadzanie więc przez Sąd Najwyższy tak zasadniczych ograniczeń w możliwości zasiadywania nieruchomości leśnych z treści ustawy o lasach, w której na ten temat nie ma wyraźnego uregulowania, jest nieusprawiedliwione.

Przełomowe orzeczenie Sądu Najwyższego

Korzystne dla obywateli okazało się dopiero postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2019 r., I CSK 207/18, w którym Sąd ten sformułował następującą tezę: “Przepis art. 2 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju (Dz. U. Nr 97, poz. 1051 ze zm.) nie wyłącnabycia przez zasiedzenie nieruchomości Skarbu Państwa stanowiącej las państwowy w rozumieniu art. 1 pkt 3 tej ustawy, na zasadach określonych w art. 172 i n. k.c.”

Doniosłość postanowienia SN o zasiedzeniu lasu państwowego

Doniosłość tego orzeczenia polega na tym, że Sąd Najwyższy w jego uzasadnieniu wprost stwierdził, że zakaz przekształceń strategicznych zasobów naturalnych kraju, o który mowa w art. 2 ustawy z 6 lipca 2001 r., nie dotyczy możliwości zasiedzenia lasu państwowego. Podstawowym argumentem przemawiającym tym stanowiskiem jest istota zasiedzenia, która jest formą nabycia własności z mocy samej ustawy (ex lege). Skoro zasiedzenie następuje z mocy ustawy, to wyłączenie możliwości nabycia nieruchomości przez zasiedzenie może nastąpić również tylko na podstawie wyraźnego przepisu ustawy. Przykładem takiego wyłączenia, obejmującego również m.in nabycie w drodze zasiedzenia, są drogi publiczne.

Za taki przepis natomiast nie można uznać art. 2 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r., w którym mówi się ogólnie o zakazie „przekształceń własnościowych” zasobów strategicznych kraju. Zasiedzenia, do którego dochodzi z mocy prawa, nie można zaś zaliczyć do tej formuły ustawowej „przekształceń własnościowych”.

W świetle zatem tego orzeczenia, zasiedzenie lasu państwowego jak najbardziej dopuszczalne.